Doornroosje-scenario voor een streekmuseum

Click here to read the English version of this page

Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers bedacht een vernieuwende aanpak voor het behoud van museumcollecties: verzegel de collectie zorgvuldig en bewaar deze als een tijdscapsule, zodat een toekomstige generatie de kans krijgt deze te (her)waarderen. Dit zogenaamde Doornroosje-scenario biedt talloze mogelijkheden, maar zeker ook uitdagingen: wat bewaren we? Wat geven we door aan de volgende generatie? Hoe zorgen we ervoor dat de slapende collectie relevant blijft?

Tussen 2020 en 2024 is de methode verder ontwikkeld, getoetst aan het museale veld en zijn de werkzaamheden gevolgd door een cameraploeg. De wens van een deelnemer in het project, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, was om zoveel mogelijk vast te leggen, omdat hiermee musea hiermee een nieuwe tool tot hun beschikking krijgen.

Het vastleggen is op diverse manieren gebeurd:

• In juni 2023 werd een symposium georganiseerd om de aanpak te bespreken met Nederlandse en Vlaamse erfgoedprofessionals en aanwezigen, wat waardevolle inzichten opleverde.
• De bijdragen uit de zaal en de reflecties van de referenten zijn verwerkt in het Handboek Ordelijk vergeten – Doornroosje-scenario: over het in slaap brengen van een collectie.
  • Nu ook digitaal verkrijgbaar: het digitale boek is gratis beschikbaar als ePub. Je kunt het online bekijken of downloaden. Klik op deze link om het boek als ePub te openen.

Een documentaire over de Doornroosje-aanpak en de betrokkenheid van erfgoedprofessionals van de toekomst wordt geproduceerd. Daarbij komen Streekmuseum Jan Anderson, inclusief de zienswijze van Jan zelf, de toekomst van het museum en de collecties, het voorbereiden van de slaapperiode en het betrekken van de studenten Reinwardt Academie, de erfgoedprofessionals van de toekomst, aan bod. Met behulp van deze documentaire en het handboek worden de context en richtlijnen verstrekt aan degenen die over 30 jaar toegang zullen hebben tot de collectie.

Achtergrondinformatie Streekmuseum Jan Anderson

Jan Anderson (*1936) begon op jonge leeftijd met verzamelen en zijn passie groeide na het ontdekken van volkskundige onderwerpen in oude tijdschriften. Zijn interesse in lokale cultuur en verzamelen werd versterkt tijdens een bezoek aan het Openluchtmuseum in 1948. Jan heeft een omvangrijke collectie opgebouwd met 150.000 objecten, verdeeld over 150 ensembles, die de ontwikkeling van het dagelijks leven in de vorige eeuw weerspiegelen. Een deel van de collectie bestaat uit 20.000 naslagwerken en publicaties, waarvan 2.000 over de geschiedenis van Vlaardingen. Jan heeft ook zelf bijgedragen aan de publicaties, met ongeveer 100 boekjes op zijn naam.

Hij deelt graag zijn kennis en ervaring en heeft een eigen streekmuseum opgericht in Vlaardingen, waar het grootste deel van de collectie wordt bewaard. Om de collectie op lange termijn te behouden, heeft Jan financiële maatregelen getroffen en de stichting Collecties Jan Anderson opgericht. Het behouden van de cultuurhistorische en ensemblewaarde van de collectie is van groot belang, evenals het beschikbaar maken van de digitale versies ervan. Jan gelooft dat toekomstige generaties de sleutel verdienen om toegang te krijgen tot deze waardevolle schat.

Jan heeft niet het eeuwige leven, en wil graag dat op een verantwoorde manier met de collectie wordt omgegaan. Onderdelen ervan aanbieden aan musea, die dan aan zogenaamde cherry-picking gaan doen, zal onherroepelijk gaan leiden tot gaten in de mooie ensemblecollecties. En er is geen een museum dat interesse heeft in het totaal.

Van cultuur-historische waarde

We verwachten dat - wil deze collectie over deze tijd heen kunnen overleven - met name de cultuur-historische en de ensemblewaarde het meest belangrijk zijn, en dat deze dan ook beschreven zullen moeten zijn omdat deze de context geven, die voor velen nu en later belangrijk zijn. Nu de tijd dringt is het ook goed de voorkeur daaraan te geven. Want de volgende generatie verdient wel een sleutel waarmee toegang verkregen kan worden tot deze schat.

Kortom, als je dit levenswerk van Jan Anderson op langere termijn wilt behouden, dan:

• Houd je het bij elkaar;
• Berg je het voor tenminste één generatie op in een museale vergetelput zonder presentatiefunctie;
• Komt het digitaal beschikbaar;

Met dank aan

Deze experimentele Doornroosje-aanpak is bedacht door Gerard Rooijakkers, en wordt inhoudelijk en financieel ondersteund door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (Frank Bergevoet) en Erfgoedhuis Zuid-Holland (Evelien Masselink).

Sleeping Beauty Scenario for a Regional Museum

On Putting Collections to Sleep

Dutch cultural historian Gerard Rooijakkers developed an innovative approach to preserving museum collections: carefully sealing a collection and storing it as a time capsule, giving future generations the opportunity to (re)evaluate it. This so-called Sleeping Beauty Scenario offers countless possibilities but also presents challenges: What do we preserve? What do we pass on to the next generation? How do we ensure that the dormant collection remains relevant?

Between 2020 and 2024, this method was further developed, tested in the Dutch museum field, and documented by a camera crew. The National Cultural Heritage Agency in Amersfoort, a project participant, aimed to capture this radically different perspective on collections, introducing a new tool to museums for managing their collections.

This innovative approach was documented in several ways:

• In June 2023, it was discussed with Dutch and Flemish heritage professionals during a symposium, offering valuable insights, including feedback from the audience.
• Audience contributions and reflections from referees were incorporated into The Sleeping Beauty Scenario – A Handbook for the Orderly Forgetting of Collections [insert link to the UK version of the book in the webshop]. The English version is available in print for €32.95, excluding shipping costs.
• A freely accessible browsable PDF of the English version has been published.
• To further disseminate the Sleeping Beauty scenario, a camera crew led by film producer Daan van Paridon followed the project over four years. The film includes the Jan Anderson Regional Museum, showcasing Jan Anderson’s perspective on the future of his museum and its collections, preparing for a period of non-intervention. It also features students from the Reinwardt Academy, future heritage professionals.

Both the documentary and the handbook provide context and guidelines for those who will access the collection in thirty years.

Background on Regional Museum Jan Anderson

Jan Anderson (*1936) began collecting at a young age, inspired by discovering folklore subjects in old magazines. His passion for local culture and collecting grew during a visit to the Open Air Museum in 1948. Over the years, Jan amassed an extensive collection of 150,000 objects, divided into 150 ensembles, reflecting the development of daily life in the past century. A significant portion of the collection consists of 20,000 reference works and publications, including 2,000 focused on the history of Vlaardingen, a town in the Netherlands. In addition to curating this vast collection, Jan has made his own contributions, authoring around 100 booklets.

Committed to sharing his knowledge and experience, Jan established his own regional museum in Vlaardingen, where most of the collection is housed. To ensure its long-term preservation, he has taken financial measures and created the foundation Collecties Jan Anderson. Preserving the cultural-historical and ensemble value of the collection, as well as making digital versions available, is of great importance. Jan believes that future generations deserve the key to access this valuable treasure.

Of cultural-historical value

We expect that – if this collection is to survive beyond this period – the cultural-historical and ensemble values will be the most important. These provide context that is significant to many now and in the future. With time pressing, prioritizing these aspects is essential, so that the next generation can access this treasure. In short, to preserve Jan Anderson's life's work for the long term:

1. The collection is kept together.
2. It is stored away for at least one generation in museum oblivion, without a presentation function.
3. It is made available digitally.