Compliment voor het Monument uitgereikt aan Adjunct-directeur BOEi Sylvia Pijnenborg
Het laatste Compliment voor het Monument van 2020 gaat naar de Havenkerk aan de Lange Haven in Schiedam. Deze imposante, tempelachtige kerk stamt uit 1822 en is nauw verbonden geweest aan de Schiedamse jeneverindustrie. De Havenkerk is in de afgelopen jaren op indrukwekkende wijze gerestaureerd en toegankelijk gemaakt. Het compliment is een blijk van erkenning van de provincie Zuid-Holland voor de wijze waarop de restauratie en herbestemming van de Havenkerk gerealiseerd is.
Een imponerende verschijning
De Havenkerk die ook bekend staat als de Sint Johannes de Doperkerk, is van oorsprong een rooms-katholieke parochiekerk. Dit rijksmonument is in neoclassicistische stijl ontworpen door de Haagse architect Adrianus Tollus. Het tempelachtig ontwerp was van oorsprong bedoeld om te imponeren. De bouw startte in 1822 en in 1824 werd de kerk ingewijd. De voorgevel bestaat uit een hoog portiek dat wordt ondersteund door vier Dorische zuilen. De driebeukige hallenkerk bestaat van binnen uit zuilen en arcaden in ionische stijl. De kerk werd in 1967 voor de rooms-katholieke eredienst gesloten.
Tussen 1976 en 2008 was de Havenkerk in gebruik bij de Stichting Johan Maasbach. De kerk is uiteindelijk in 2010 gekocht door de Stichting tot Restauratie en Instandhouding (SRI) en is sinds 2012 gerestaureerd. In 2018 werd de kerk overgedragen aan een projectontwikkelaar in herbestemming van erfgoed, die de Havenkerk verder beschikbaar maakte als locatie voor culturele en zakelijke evenementen, congressen en feesten, zoals het Nederlands Jenever Festival Schiedam en het SuikerZoet Filmfestival.
Jeneverhoofdstad van de wereld
De achttiende en negentiende eeuw vormden de bloeiperiode voor de, internationaal vermaarde, jeneverindustrie in Schiedam. In de omgeving van de langgerekte haven herinneren veel gebouwen en de zes hoogste molens van de wereld nog aan de rijke geschiedenis van de gin- en jeneverfabrikanten. Deze historie is terug te vinden in de vele bruggen en pakhuizen, de Korenbeurs, het Zakkendragershuisje, het Jenevermuseum, het Patriciërshuis en Huis Nolet. Zij vertellen het verhaal van de toenmalige jeneverhoofdstad van de wereld.
Interieur van de Havenkerk
Jenever en de kerk
De verbinding met jenever speelt ook een rol in het verleden van de Havenkerk. In de negentiende eeuw werd de kerk verrijkt met een hoogwaardig (neo)barokinterieur, grotendeels geschonken door de parochianen onder wie de rijke Schiedamse jeneverfabrikanten. Deze schenking van de rijke parochianen zegt veel over hun betrokkenheid bij de kerk en over het elan van de Schiedamse katholieke gemeenschap in de negentiende eeuw. De kerk werd hiermee een ‘etalage’ voor de jeneverfamilies, die zichzelf lieten afbeelden op altaarstukken en die diverse jeneversymbolen lieten terugkomen in de kunstvoorwerpen in de kerk. De schilder Antoon van IJsendijck (1801-1875) ontving indertijd belangrijke onderscheidingen voor zijn altaarstukken ‘de aanbidding der herders’ en ‘de kruisiging van christus’. De Havenkerk is nu nog steeds sterk verbonden met het verhaal van de jenever en de branderij families.
Leerling-restaurateurs
Aan de restauratie hebben twee leerlingen-restaurateurs van Restauratie opleidingsprojecten Zuid-West (ROP) gewerkt. Voor behoud van erfgoed is historisch vakmanschap nodig, zoals goede timmerlieden en metselaars. Het is belangrijk dat jonge mensen kiezen voor een opleiding tot restaurateur. Samen met stichting ROP stimuleert de provincie bedrijven en mbo-scholen om het restauratievak voor jongeren aantrekkelijk te maken zodat zij ook kiezen voor een loopbaan in deze sector.
Interieur van de Havenkerk tijdens de restauratie
Subsidie voor restauratie en herbestemming
In 2013 en in 2018 heeft de provincie Zuid-Holland via de open subsidieregeling voor restauratie van rijksmonumenten in totaal een subsidie van €170.000,- verstrekt voor de restauratie van de Havenkerk. In 2019 werd nog eens €33.000,- verstrekt voor de herbestemming (duurzaamheid en toegankelijkheid) van de kerk. Monumenten dragen bij aan het verhaal achter de geschiedenis van Zuid-Holland. Daarom stelt de provincie subsidie beschikbaar voor de restauratie en herbestemming van rijksmonumenten. Jaarlijks kunnen rijksmonument eigenaren van 1 december tot 1 maart subsidie aanvragen voor restauratie van rijksmonumenten. Ook kunnen van 1 mei tot 1 juli subsidieaanvragen voor duurzaamheids- en toegankelijkheidsmaatregelen ten behoeve van de herbestemming van rijksmonumenten worden ingediend. Meer informatie hierover vind je op de website van provincie Zuid-Holland.
Ontmoet erfgoed
Erfgoed maakt de omgeving mooier en vertelt het verhaal van onze geschiedenis. Monumenten dragen bij aan de identiteit en kwaliteit van onze leefomgeving. De provincie Zuid-Holland houdt monumenten in stand door restauraties te stimuleren en leegstand te voorkomen door herbestemming. Elke maand reikt de provincie Zuid-Holland een Compliment voor het Monument uit aan een monument dat een bijzondere inspanning heeft geleverd hun monument te restaureren, her te bestemmen en open te stellen voor een zo groot mogelijk publiek. Zo kan iedereen ervan genieten, want erfgoed is van ons allemaal
Provincie Zuid-Holland
De provincie Zuid-Holland realiseert zich dat herbestemming van een rijksmonument niet altijd gemakkelijk is. Het aanjaagteam helpt eigenaren daarom een nieuwe bestemming te vinden.
Gerelateerd
Ontvang erfgoednieuws in je mailbox
Wil je op de hoogte gehouden worden van wat er speelt in het Zuid-Hollandse erfgoed? Abonneer je dan op een van onze nieuwsbrieven!