Monitoring brengt klimaateffecten op groen en blauw erfgoed in kaart

“Het historisch groen en blauw rond onze KBL dreigt zwaar aangetast te worden door het veranderende klimaat”, vertelt Jennemie Stoelhorst, directeur van de stichting Kastelen, Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL). “Op veel buitenplaatsen in het oosten van het land is het veel te droog. Hierdoor dreigen bijzondere plantensoorten verloren te gaan, maar ook monumentale bomen zullen door de lage grondwaterstanden verdwijnen. De funderingen van de hoofdhuizen en bijgebouwen kunnen gaan verzakken. Op andere plekken spelen dan weer andere problemen. Zo kampen buitenplaatsen in Zuid-Holland juist met verzilting. We moeten samen met andere partijen op zoek naar hoe onze prachtige KBL beter te wapenen tegen watertekort, maar ook wateroverlast.”

Kortom, reden genoeg voor sKBL om met de partners provincies Utrecht, Gelderland, Zuid-Holland, de gemeente Zeist, Utrechts Landschap en het Utrechts Particulier Grondbezit, de handen ineen te slaan en een pilot te starten om deze klimaateffecten in beeld te brengen. “Er wordt veel gesproken over het veranderende klimaat en de gevolgen die dit heeft voor bijvoorbeeld de landbouw”, aldus Stoelhorst, “Maar we vergeten dat ook ons erfgoed beschermd moet worden tegen het veranderende klimaat. Met het programma willen we – naast het in beeld brengen van de klimaateffecten – ook zoeken naar mogelijke oplossingen voor het probleem, waarmee eigenaren en beheerders zelf aan de slag kunnen. Ook moeten we met partijen in de omgeving van de KBL nadenken hoe ons waterbeheersysteem klimaatbestendig te maken.”

Groenblauwe monitor

Aan het programma werken dertig eigenaren en beheerders mee van KBL uit de deelnemende provincies. Op iedere locatie wordt op drie manieren gemeten: via foto-opnamen vanaf de grond, via een multispectraalcamera vanuit de lucht en via continu monitoring van de bodemdroogte via satellietbeelden. Gezamenlijk geven ze een beeld van de conditie van het groen, maar ook van de waterelementen en -systemen. De digitale monitoringstechnieken worden gecombineerd met vakkennis over historisch groen en waterbeheer, waardoor een beeld kan worden gevormd van de klimaateffecten op dit waardevolle erfgoed.

Het programma wordt mede mogelijk gemaakt door de Erfgoed Deal en onder penvoerderschap van sKBL uitgevoerd. Techbedrijf Fenicks, specialist in de monitoring van ruimtelijk erfgoed, verzorgt de monitoring van de dertig deelnemende KBL. Het uiteindelijke doel is om, na de pilotfase, de monitoring van klimaateffecten landelijk uit te breiden en te voorzien van kennis over effectieve maatregelen in het kader van klimaatadaptatie.