Huys te Warmont in de steigers. Dit rijksmonument wordt gerestaureerd met een financiële bijdrage van onder meer de provincie Zuid-Holland (foto: Arjen Veldt)

Naar overzicht Monumenten

Op weg naar nog meer gerestaureerde Zuid-Hollandse rijksmonumenten

6 april 2021

Volgens de rapportage Erfgoedmonitor Zuid-Holland 2020 is de provincie goed op weg naar het streefpercentage van 10 procent restauratieachterstand bij haar rijksmonumenten. Maar we zijn er nog niet! In onze provincie verkeert op dit moment 12,8 procent van de rijksmonumenten nog steeds in matige tot slechte onderhoudsstaat. Er is dus nog werk aan de winkel. Landelijk is bepaald dat een restauratieachterstand van 10 procent acceptabel is. Dit biedt de restauratiesector ook voldoende werkgelegenheid en hiermee houden we de specifieke vakkennis, benodigd voor het restaureren van erfgoed, op peil.

Vijf jaar geleden was het percentage restauratieachterstand in Zuid-Holland 15,4 procent. De daling van de restauratieachterstand over de afgelopen jaren is mede te danken aan de provincie die in de jaren 2017-2020 in totaal ruim € 17,9 miljoen aan subsidie verstrekt heeft voor restauraties van rijksmonumenten. De helft van dit bedrag werd gefinancierd uit eigen provinciale middelen, de andere helft kwam uit de rijksbijdrage die wij jaarlijks ontvangen voor restauraties van rijksmonumenten. Daarnaast investeerden monumenteigenaren ook flink in de restauratie en herbestemming van hun pand.

Wat is er nog nodig?

Provinciale Staten heeft Gedeputeerde Staten (GS) gevraagd een inschatting te maken hoeveel er nodig is om de meeste inhoudelijk goede aanvragen voor een restauratiesubsidie, die bij de provincie binnenkomen, te kunnen honoreren. Op basis van de ingediende aanvragen in de afgelopen jaren schatten GS in dat hiervoor een jaarlijkse bijdrage van € 2 miljoen uit provinciale middelen extra nodig is. Dit naast het budget van circa € 2,5 miljoen dat wij vanuit de rijksbijdrage jaarlijks beschikbaar stellen. Zo kunnen we de komende jaren vrijwel alle aanvragen voor restauratiesubsidie, die inhoudelijk op orde zijn, honoreren en daarmee meer rijksmonumenten in onze provincie in een goede staat brengen.

Willy de Zoete, gedeputeerde voor Zuid-Holland: "Dankzij de inzet van veel vrijwilligers, monumenteigenaren, -beheerders, bestuurders en restauratievaklieden slagen we er in Zuid-Holland steeds beter in om ons verleden, ons erfgoed, een gerestaureerde plek voor de toekomst te geven. Dankzij de subsidies van de provincie leggen we daar ook een stevige basis voor. Zo kan ons erfgoedverleden als bron van inspiratie blijven dienen voor alle Zuid-Hollanders, ook in de komende decennia."

Dankzij de inzet van veel vrijwilligers, monumenteigenaren, -beheerders, bestuurders en restauratievaklieden slagen we er in Zuid-Holland steeds beter in om ons verleden, ons erfgoed, een gerestaureerde plek voor de toekomst te geven.

Onderhoud en leegstand in beeld

De Erfgoedmonitor maakt de staat van onderhoud en leegstand van de rijksmonumenten in de provincie Zuid-Holland inzichtelijk ten behoeve van ontwikkeling van provinciaal beleid. De gegevens van de individuele objecten zijn niet openbaar toegankelijk vanwege de AVG, maar de nu ontwikkelde rapportage geeft een beeld van de resultaten over de hele provincie. De laatste jaren is de monitor kwalitatief verbeterd en is het aantal objecten vergroot, wat een nauwkeuriger weergave geeft van het monumentenbestand en de restauratieopgave. In de provinciale Erfgoedmonitor zijn alle rijksmonumenten opgenomen die van oorsprong niet als woonhuis zijn gebouwd. Elk monument is voorzien van gegevens als soort object, omvang, gebruik en leegstand. Openbaar toegankelijke data in combinatie met een analyse van actuele fotobeelden geven een inschatting van de onderhoudsstaat. De Monumentenwacht Zuid-Holland verzorgt daarbij, met hun specifieke kennis van de Zuid-Hollandse monumenten, de analyse van deze fotobeelden.

Marielle Hendriks, directeur-bestuurder Monumentenwacht en Erfgoedhuis Zuid-Holland: "De Erfgoedmonitor levert belangrijke informatie voor ons provinciaal monumentenbeleid op. Deze editie leert ons bijvoorbeeld dat agrarische monumenten en molens extra zorg behoeven. Ik ben blij dat de Monumentenwacht met onze foto-inspecties aan deze inzichten bij kon dragen. Zo kunnen wij ons samen met eigenaren en de provincie Zuid-Holland nog gerichter inzetten voor ons mooie erfgoed!"

Zo kunnen wij ons samen met eigenaren en de provincie Zuid-Holland nog gerichter inzetten voor ons mooie erfgoed!

Aanjager herbestemming rijksmonumenten

De categorieën agrarisch, industrieel en religieus erfgoed verdienen speciale aandacht. Veel van dit erfgoed staat leeg of komt op afzienbare termijn leeg te staan, wat onherroepelijk leidt tot verder verval. Restauratie en herbestemming is hierbij urgent en gewenst. Ter ondersteuning van deze categorieën is binnen de provincie sinds 2018 een aanjaagteam voor herbestemming van rijksmonumenten succesvol actief. De aanjager helpt eigenaren van (bijna) leegstaande rijksmonumenten een nieuwe, financieel haalbare en passende herbestemming te vinden. Indien nodig kan bij de provincie een restauratiesubsidie worden aangevraagd. Ook voor het behoud, de restauratie en het draaiend houden van onze molens biedt de provincie subsidiemogelijkheden.

Groen erfgoed en klinkend erfgoed

Twee belangrijke categorieën erfgoed ontbreken nu nog in de monitoring en zijn daardoor ook nog niet meegenomen bij de berekening van de percentages restauratieachterstand. Dat betreft het groene erfgoed (landgoederen, parken, begraafplaatsen en vestingwerken) en de interieurs en onderdelen van rijksmonumenten (w.o. orgels en klokken: het ‘klinkend erfgoed’). Deze categorieën vragen namelijk een aangepaste methodiek voor monitoring, deze is nog in ontwikkeling. Groen erfgoed zal, als gevolg van onze provinciale bijdrage aan de ontwikkeling van de Groenblauwe monitor (Erfgoed Deal project Klimaatbestendige Kastelen, buitenplaatsen en landgoederen), vanaf 2021 aan de monitor worden toegevoegd.

Voor klinkend erfgoed kan binnen de provinciale subsidieregeling voor restauratie subsidie aangevraagd worden. Daarbij wordt sinds kort niet meer gekeken naar de staat waarin het gehele monument zich bevindt. Enkel de staat van het orgel zelf telt, waarmee de kans op een subsidie voor deze categorie is vergroot.

Groen erfgoed op landgoederen en buitenplaatsen ontvangt binnen de provinciale subsidieregeling Erfgoedlijnen al geregeld een bijdrage voor restauratie.

Subsidiemogelijkheden

Eigenaren van rijksmonumenten met een restauratiebehoefte kunnen jaarlijks bij de provincie subsidie aanvragen via onze subsidieregeling Restauratie Rijksmonumenten. Sommige rijksmonumenten komen via de subsidieregeling Erfgoedlijnen in aanmerking komen voor restauratiesubsidie. Voor (groot) onderhoud molens is er een aparte subsidieregeling.

Download hier het rapport Erfgoedmonitor Zuid-Holland 2020 versie 2.1.

Bron: provincie Zuid-Holland

Vorige Bestel het boek DE BEVRIJDING volgens ooggetuigen nu extra voordelig