Een veelbelovend 2022: onze plannen voor erfgoed

Helemaal bij: beleidsgerichte informatie en -onderzoek

Als je elkaar kent, werkt het makkelijker samen. Het lijkt een open deur, maar vanzelfsprekend is het allerminst. In Zuid-Holland zijn er 28 gemeenten niet aangesloten bij een stedelijke cultuurregio. De provincie Zuid-Holland onderzoekt op welke wijze de culturele infrastructuur kan worden geoptimaliseerd. Vanuit onze Steunpunt-functie organiseert het Erfgoedhuis vanaf 2022 twee bijeenkomsten per jaar voor gemeenten en Provincie om ervaringen met cultuurbeleidszaken uit te wisselen en samenwerking te stimuleren. Dit doet het Erfgoedhuis cultuur- en erfgoedbeleid breed en samen met Kunstgebouw.

Een ander speerpunt is immaterieel erfgoed. Immaterieel erfgoed wordt van generatie op generatie doorgegeven en is daarmee per definitie in ontwikkeling. Tradities blijven levend doordat ze door inwoners van Zuid-Holland steeds opnieuw worden vormgegeven. De sociale waarde van immaterieel erfgoed - en daarmee indirect het behoud - wordt breed onderschreven.

Erfgoedhuis Zuid-Holland zet zich ook in 2022 enthousiast in op het breder onder de aandacht brengen van immaterieel erfgoed, onder meer bij gemeenten, en op het verder uitbreiden van ons netwerk met erfgoedgemeenschappen, zoals verenigingen, burgers en andere betrokkenen. Het Erfgoedhuis werkt hierbij nauw samen met het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN).

In dezelfde erfgoed-bloedgroep vind je streektaal: Erfgoedhuis zet zich in 2022 in voor het breder delen van kennis over Zuid-Hollandse streektalen, onder meer door het organiseren van een studiemiddag en speciale aandacht voor dit thema op onze publiekswebsite.

Van oude botten tot megabits: beheer, behoud en ontsluiting van erfgoedcollecties

Het Erfgoedhuis coördineert het tentoonstellingsprogramma in de hiervoor bestemde tentoonstellingszaal in het Archeologiehuis Zuid-Holland, in Alphen aan den Rijn. Vanwege de coronapandemie is ervoor gekozen om in 2022 geen nieuwe tentoonstelling in te richten. De tentoonstelling Oude botten, nieuwe verhalen, die in de zomer van 2021 werd opgeleverd, zal tot en met oktober 2022 doorlopen. Erfgoedhuis zal in de tweede helft van 2022 voorbereidingen treffen voor een nieuwe tentoonstelling in 2023 over de Hoekse en Kabeljauwse twisten (14e-15e eeuw).

Het oude en nieuwe zien zich verenigd in onze inzet voor digitalisering van erfgoedcollecties: Erfgoedhuis zal ook in 2022 deskundigheid rondom dit thema verspreiden en verder helpen optimaliseren. We organiseren en ontwikkelen hiertoe zelfscans, regiobijeenkomsten en tools voor kennisoverdracht, zoals cursussen, handleidingen, video's en e-learnings.

Het is net werken: debat en reflectie 

Vaste prik en een van de agenda-hoogtepunten van het jaar is de Erfgoeddag. Dit congres (bekijk de editie van 2021) is bedoeld voor iedereen die zich professioneel of vrijwillig bezighoudt met erfgoed binnen onze provincie, en een breder publiek van geïnteresseerden: van scholieren en student tot pro en pensionado.

De dag biedt podium aan inspirerende sprekers met innovatieve praktijkvoorbeelden. De Erfgoeddag vindt fysiek plaats, maar heeft inmiddels door omstandigheden een hybride vorm door de inzet van digitale middelen. Het thema en de datum van deze Erfgoeddag worden over enkele weken bekend gemaakt. We kijken ernaar uit!

Naast dit brede evenement organiseert en ondersteunt het Erfgoedhuis diverse thematische netwerkdagen, zoals over archeologie, molens, vrijwilligers en voor historische verenigingen, musea en archieven. Doel is door de verbinding kennisdeling tot stand te brengen; samen staan we sterker en weten we meer!

Om er nog eentje uit te lichten: het Museumplatform bestaat nu drie jaar, telt inmiddels ruim zeventig leden en beantwoordt aan een behoefte. Het biedt musea die te klein zijn voor de landelijke Museumvereniging een netwerk met gelijkgestemden. Binnen het netwerk wordt informatie uitgewisseld over onderwerpen die van belang zijn bij het bestieren van een museum. Drie maal per jaar verzorgt Erfgoedhuis Zuid-Holland inhoudelijke sessies voor de aangesloten musea over landelijke ontwikkelingen in het museale veld.

Schouders eronder: collectieve vertegenwoordiging en promotie van het Zuid-Hollandse erfgoed

Samen voor erfgoed! In het Coalitieakkoord heeft de provincie zich toegelegd op het behoud van erfgoed, opdat het beter beleefd kan worden. Erfgoedhuis Zuid-Holland blijft de Provincie intensief ondersteunen in deze missie. Dit brengen wij in praktijk via online meetings en bijeenkomsten en via onze beide websites.

Onze publiekswebsite Geschiedenis van Zuid-Holland is hierin een belangrijke schakel: daar vind het bredere publiek de verhalen en thema's die hun oorsprong vinden in de erfgoedlijnen, van Atlantikwall tot de Zocherparken in de Landgoederenzone. In 2022 gaat daarbij bijzondere aandacht uit naar Het Ontstaan van Holland, een belangrijke periode in de Hollandse geschiedenis tussen 900 en 1300 waarin de basis werd gelegd van (een deel van) het huidige Nederland.

Dit raakt meteen aan archeologie, traditioneel een paradepaard van het Erfgoedhuis: met de Archeologische Kroniek geven we elk jaar een gul geïllustreerd overzicht van de belangrijkste vondsten en opgravingen uit het voorgaande jaar. Wie van archeologie houdt kan het hart ophalen, en zal verbaasd zijn hoeveel moois er gevonden wordt en nog ontdekt kan worden - vaak op wandelafstand verwijderd!

Kennis is machtig mooi: deskundigheidsbevordering

Vrijwilligers zijn cruciaal om erfgoed te kunnen behouden, beleven en benutten. Daarom zet Erfgoedhuis Zuid-Holland zich volop in voor participatie, het werven van vrijwilligers en kennisdeling. In dit laatste voorziet het Erfgoedhuis via het programma Kennis is kracht, cursussen voor erfgoedinstellingen en musea.

Het Erfgoedparticipatieloket is een pilotproject dat wordt uitgevoerd in samenwerking met Erfgoed Gelderland en Erfgoed Brabant en mogelijk wordt gemaakt dankzij een bijdrage van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Dit project is gestart in december 2020 en heeft tot doel te onderzoeken hoe erfgoedparticipatie – in navolging van het Verdrag van Faro –optimaal ondersteund en bevorderd kan worden in de dagelijkse praktijk. Daarnaast biedt het coachingsmogelijkheden voor erfgoedgemeenschappen, burgerinitiatieven en erfgoedvrijwilligers. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het platform erfgoedvrijwilliger.nl. Op deze website vind je informatie en advies voor erfgoedvrijwilligers en kunnen vacatures worden geplaatst.

In 2022 organiseren we cursussen, realiseren we instructiefilms, bieden we ondersteuning en zetten we ons in voor erfgoededucatie. Bijzondere vermelding hierbij is er voor de regelmatig geactualiseerde en aangevulde Digitale Scheurkalender Burgerschap en de onderwijsproducten die in het teken staan van de herdenking van 350 jaar Oude Hollandse Waterlinie. Door hierop in te zetten maken we een jong publiek - de toekomst - warm voor ons cultureel erfgoed. En dan is behoud weer een stap dichterbij!

Het fundament: Monumentenwacht Zuid-Holland

Monumentenwacht Zuid-Holland ontvangt jaarlijks een exploitatiesubsidie van provincie Zuid-Holland en ondersteunt de provincie bij de uitvoering van het beleid ten aanzien van rijksmonumenten. Deze afdeling van het Erfgoedhuis bestaat uit een team van kundige inspecteurs en ondersteunend personeel. Dankzij hun inzet kunnen monumenten, van molens en musea tot kerken en particuliere panden, beter behouden blijven. (bekijk de diensten van de Monumentenwacht)

Een onontkoombare realiteit is de impact van klimaatverandering op de conditie van deze panden. In 2022 zullen we ons Duurzaamheidsadvies daarom optimaliseren en intensiveren: met welke slimme aanpassingen kan erfgoed beter bewaard blijven - en mooie bijvangst - bezuinigd worden op onderhoud en energiekosten?

Expertise als product: incidentele opdrachten en extra financiering

Naast de inzet die er dankzij subsidie van met name provincie Zuid-Holland mogelijk is biedt Erfgoedhuis Zuid-Holland de aanwezige kennis en kunde aan via opdrachten, bijvoorbeeld voor gemeenten, musea en grotere erfgoedinstellingen. Bekijk de mogelijkheden hiertoe.