Terugblik voorjaarsbijeenkomst Molennetwerk Zuid-Holland

Het doen van onderzoek stond dit keer centraal. Kees Kammeraat, dagvoorzitter en voorzitter van het Gilde van Molenaars in Zuid-Holland, heette de aanwezigen van harte welkom.

De eerste spreker was Frank Terpstra, onderzoeker molenerfgoed. Hij hield een voordracht over het molenerf van de koren- en industriemolen. Rond deze molens stonden verschillende opstallen, zoals een maalderij, opslagloods en molenaarswoning. Omdat deze gebouwen veelal niet beschermd zijn, zijn ze meestal afgebroken, toen ze geen functie meer vervulden. Helaas gebeurt dit ook nu nog. Frank maakt zich sterk voor meer aandacht voor dit waardevolle erfgoed en daarmee voor het behoud ervan. De combinatie van alle aanwezige ‘originele’ eigenschappen geeft molen en molenerf zijn ziel en identiteit, kortom zijn cultuurhistorische waarde.

Sophie Elpers, onderzoeker etnologie aan het Meertens Instituut in Amsterdam en professor “Immaterieel erfgoed en Etnologie” aan de Universiteit Antwerpen, nam de aanwezigen mee in de betekenis van geur, in het bijzonder bij het ambacht van de molenaar. Sophie is betrokken bij Odeuropa, een Europees onderzoeksproject dat zich onder andere bezighoudt met de ontwikkeling van ‘sensory mining’-technieken om historisch geurerfgoed te ontdekken. Voor haar presentatie in Vlaardingen stelde zij een enquête op die onder molenaars is verspreid. Uit de enquête bleek dat geur zeker een belangrijke rol speelt bij het molenaarsambacht. Eén van de deelnemers aan de enquête schreef: “De uitvoering van het molenaarsambacht is multizintuigelijk. De samenhang tussen geur, tast, geluid en zicht is essentieel voor een juiste uitoefening van het ambacht.”

Mark Dwarswaard, monumentenwachter in Zuid-Holland en molenaar, hield een pleidooi voor het zorgvuldig omgaan met het roerend erfgoed in de molen. Bij restauraties gaat het vaak mis. Onderdelen worden vervangen en de oorspronkelijke elementen verdwijnen in de container. Ook roerende zaken, zoals gereedschappen behorend bij werk op de molen en het erf (visgerei bijvoorbeeld), worden weggedaan of weggegeven als het belang hiervan niet wordt ingezien. Gelukkig zijn er ook veel molenaars die het belang van behoud van deze elementen inzien. Mark eindigde zijn presentatie met de woorden: “Laat het niet van het toeval afhangen, erfgoed is gemakkelijk voorgoed weg.”

Na de presentaties ging het gezelschap wandelend op weg naar Molen Aeolus in Vlaardingen. Deze mooie korenmolen in het centrum van Vlaardingen is nog volop in bedrijf, mede dankzij een groep enthousiaste vrijwilligers.

De bijeenkomst werd afgesloten in Museum Vlaardingen waar iedereen onder het genot van een drankje en een hapje de gelegenheid had om nog even bij en na te praten.

Wil je de presentatie nog eens bekijken? Download de hele presentatie als PDF.