Column: Erfgoed, of Erf Goed?

20 november 2024

Tijdens de Erfgoeddag 2024, die plaatsvond in de Stadsgehoorzaal in Leiden, was het aan Pepijn Duijvestein, directeur bij New Economy en medeoprichter van Biobased Design, om de dag samen te vatten. Zijn krachtige en reflectieve column, getiteld Erfgoed, of Erf Goed?, daagt het publiek uit om na te denken over de manier waarop we erfgoed bewaren en doorgeven aan toekomstige generaties. Lees hieronder zijn bijdrage.

Dames en heren,

Dank jullie wel dat ik hier mag staan om samen te vatten wat er vandaag allemaal besproken is.
Het thema van vandaag is Erfgoed. Maar terwijl ik hier sta, vraag ik me iets af. Erf Goed?

Erf goed?

Is alles wat we erven eigenlijk wel goed?
Is alles wat we bewaren de moeite waard?
En – misschien wel de belangrijkste vraag – geven we het juiste door aan de volgende generaties?
Of moeten we niet wat vaker stilstaan bij hoe we en wat we doorgeven?
Moeten we soms niet gewoon iets teruggeven?
Moeten we niet iets Herstellen?
Of misschien wel loslaten?

Want laten we eerlijk zijn:
Als er íets is waar we niet goed in zijn, dan is het wel het doorgeven van een gezonde aarde.
We trekken eindeloos grondstoffen uit de aarde, vergiftigen onze omgeving, en pompen dagelijks extra CO2 de lucht in. We verzuren de oceanen, vervuilen de lucht – en daarmee vergiftigen we niet alleen de ecosystemen om ons heen, maar ook onszelf.

En tóch noemen we het een klimaatcrisis. Alsof het klimaat in crisis is, en niet wij.
Ondertussen smeden we plannen om naar Mars te gaan, terwijl we onze eigen aarde achterlaten als een kapotte slagschip.

Is alles wat we bewaren de moeite waard? En geven we het juiste door aan de volgende generaties?

Wat als we nou eens terug gaan in de tijd

Soms vraag ik me af:
Wat als?
Wat als we, toen de Pilgrim Fathers in Delfshaven waren, gewoon even een goed gesprek hadden gevoerd?
Een gesprek over hun plannen.
De wereld ontdekken? Of veroveren?
Handelen? Of plunderen?

Wat als we ze hadden gevraagd: Wat ga je halen? En wat ga je teruggeven?
En misschien nog wel belangrijker:
Is het hier niet al prachtig genoeg?
Wat als we toen hadden besloten om samen te werken, deze plek te koesteren, en dat schip te gebruiken om onze eigen schatten te beschermen en te delen?

Wat als we, toen de Pilgrim Fathers in Delfshaven waren, gewoon even een goed gesprek hadden gevoerd? Een gesprek over hun plannen.

Wat als we nou eens een schip maken: De Ark van Nu

Het doet me denken aan de Ark van Noach.
Een schip vol dieren – en mensen – om de toekomst veilig te stellen.
Eigenlijk was die ark een vroeg museum: een verzameling van wat we het kostbaarst vonden.
Maar leren we van dat verhaal?

Of houden we liever een bord voor onze kop…
dan een zonnepaneel voor ons erfgoed?

De droogte is al voelbaar.
De noodzaak is er al.
Maar hoe vaak bewaren we niet de verkeerde dingen?
Hoe vaak vergeten we te leren van onze fouten?

Laten we daarom vandaag stilstaan bij de kracht van de natuur.
Bij projecten zoals Fotosynthese, die laten zien hoe we CO2 kunnen opslaan in de grond en in bouwmaterialen. Laten we gebouwen transformeren tot musea voor CO2-opslag.
En laten we niet alleen denken aan bewaren, maar ook aan teruggeven.
Teruggeven aan de aarde.
Onze planeet koesteren.
Zodat we die in goede staat kunnen doorgeven aan de volgende generaties.

Leren herstellen

We moeten ook leren herstellen. Niet met chemische middelen die schade blijven aanrichten, maar met natuurlijke oplossingen.
Oude technieken, zoals methoden die ook ons waterbeheer verbeteren.
Zo werken we samen met de natuur, voor onze toekomst.
Zodat ook de natuur het goede kan erven.

Curatoren van de toekomst

Want ieder van ons is een curator. Een curator van wat we bewaren en doorgeven.
Elke handdruk die je geeft, laat een indruk achter.
En elke indruk heeft invloed op de voetafdruk die je achterlaat.

Want ieder van ons is een curator. Elke handdruk die je geeft, laat een indruk achter. En elke indruk heeft invloed op de voetafdruk die je achterlaat.

Goed erven betekent bewuste keuzes maken. Groene keuzes.
Wat als we land teruggeven aan de commons?
Een collectief dat beslist hoe we het gebruiken:
Voor gezond eten, gifvrije grond, en boerderijen waar we leren hoe de natuur ons gezond houdt.
Stel je voor: biologische pakketten ophalen in een museum, en tegelijkertijd leren hoe we samen een nieuw verhaal schrijven.

Samen met de natuur

We kunnen dit niet alleen.
We moeten samenwerken met de natuur.
Voor onze toekomst.
Voor een toekomst waarin ook de natuur erft wat goed is.
Laten we creatief zijn, zoals twee tieners die graffiti vastleggen met een oude camera.
Het moment waarop het om draait.