Terugblik voorjaarsbijeenkomst: Molennetwerk weer thuis in Delft

Na de lunch heette dagvoorzitter Marielle Hendriks, directeur-bestuurder bij het Erfgoedhuis, de ca. 80 aanwezigen hartelijk welkom in ons eigen Meisjeshuis. Voor de eerste keer in dertien jaar wordt de netwerkdag 'thuis' georganiseerd! Als eerste wordt Ellen Steendam in het zonnetje gezet: zij heeft inmiddels al die jaren de Molennetwerkdag (2x per jaar) georganiseerd. Een hele prestatie! Daarna laat Marielle in het kort de geschiedenis van het Meisjeshuis passeren.

Het jaar van de molenbiotoop

Na aandacht gevraagd te hebben voor Nationale Molendag (10 en 11 mei) en de Vriendenloterij Molenprijs 2025 (in september kan weer op de deelnemers gestemd worden) ging Agnes de Boer, adviseur Omgevingswet en molenbiotoop bij Vereniging De Hollandsche Molen, in op het Jaar van de Molenbiotoop.

Aanleiding hiervoor zijn bebouwing en groen die de windvang belemmeren (vanwege de locatie in Zuid-Holland heeft ze de watermolenbiotoop niet nader belicht); het onvoldoende meewegen van de belangen van de molen door plannenmakers en te weinig budget bij moleneigenaren voor samenwerking bij het treffen van maatregelen en voor eventuele compensatie.

Doelen zijn bewustwording van overheden voor een goede biotoop; molenorganisaties in staat stellen om de bedreiging van de biotoop lokaal te agenderen; het creëren van draagvlak van de (directe) omgeving van de molen; en dat plannenmakers willen en durven rekening te houden met de molenbiotoop.

Enkele activiteiten die zijn- of worden georganiseerd zijn onder meer het maken van een pamflet; het realiseren van de website met gereedschapskist (o.a. downloads voor ambtenaren); het maken van molenpaspoorten; het versterken van het biotoopnetwerk en onderzoek naar een juridisch fonds.

Collecties buiten musea

Vervolgens belicht Alexandra van Kleef, senior adviseur collectiemanagement binnen en buiten musea bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het roerend erfgoed op locatie.

Wat is roerend erfgoed? Alles wat verplaatsbaar is en wat van waarde is (de leeftijd is van ondergeschikt belang): agrarisch erfgoed, beroep & ambacht, particuliere verzamelingen, historische objecten.

Wie zijn eigenaren van roerend erfgoed? Publiekrechtelijke organisaties (zoals gemeenten en waterschappen) en private organisaties en personen (stichtingen, bedrijven en privé verzamelaars).

Hierna ging Alexandra in op het Programma Collecties buiten Musea 2021-2024, dat de RCE heeft uitgevoerd: hoe kon de RCE niet-museale eigenaren en beheerders van roerend erfgoed beter ondersteunen, zodat het erfgoed behouden blijft voor de toekomst? Dat ging om bewustwording, belang en kwetsbaarheid van niet-museaal erfgoed, verbinding, kennisdeling en een integrale aanpak van erfgoedzorg. De RCE zet handreikingen op de website: vier zijn gereed, een vijfde is in uitvoering (hier downloaden).

Het RCE zet platforms op, zoals Erfgoed van techniek, Arbeid & zorg, Collecties van overheden, Geërfd goed. Inmiddels bestaan al het Interieurplatform en platform Mobiel Erfgoed. Voor informatie kan contact worden opgenomen met de infodesk (e-mail) of Alexandra (e-mail).

Roerend erfgoed op molens

Er is een grote variatie aan roerend erfgoed op molens in Zuid-Holland. Molenaars hebben veel kennis over de objecten, maar deze is vaak onvoldoende gedocumenteerd. De eigendomssituatie is niet altijd duidelijk en/of vastgelegd en zo kunnen (bijzondere) items verdwijnen, zo verklaarde Ellen Steendam, senior adviseur molens en musea bij Erfgoedhuis Zuid-Holland.

Naar aanleiding van overleg tussen het Erfgoedhuis (met als afdeling de Monumentenwacht) en de RCE is een stageplaats geformeerd bij het Erfgoedhuis met als opdracht een eerste inventarisatie: wat is er zoal aanwezig? Volgende stap is om een collectieanatomie te maken: indelen in deelcollecties (type object, materiaal , thema), kijken naar omvang, gebruik, waardering, aandachtspunten voor behoud. En wat zijn de topstukken (horen deze van oorsprong bij deze molen, is het een uniek item)? Over welke objecten zijn verhalen te vertellen?

De eerste inventarisatie vond plaats op zeven locaties (poldermolens, korenmolens, houtzaagmolen). Hieruit kwamen de eerste observaties naar voren: wat is ‘collectie’, wat niet? Is het erfgoed nog in gebruik of is het museaal? Wat is de eigendomssituatie, wat zijn de risico’s (diefstal, dissociatie)?

Voor meer informatie of als je mee wilt doen, neem contact op met Ellen (e-mail). Marielle vestigde naar aanleiding van dit roerend erfgoed nog even de aandacht op het pas ontwikkelde Doornroosjescenario, gericht op het integraal behoud van collecties.

Tenslotte

Tenslotte riep Marielle Mark Ravesloot naar het podium. Na 6,5 jaar bij de provincie Zuid-Holland gewerkt te hebben als Adviseur Molens en Monumenten is hij inmiddels bij Van Reeuwijk Bouwmeester begonnen. Hij wilde meer met de inhoud bezig zijn: handen uit de mouwen! Marielle bedankte Mark voor de samenwerking, we gaan hem missen als gepassioneerd betrokkene! Ter kennismaking haalde Marielle hierna Marks opvolger Saskia Dijkema naar voren, die zich kort voorstelde.

Nog in het Meisjeshuis werd door een van de molenaars wat over de geschiedenis en de situatie van Molen ‘De Roos’ uiteengezet. Hierna gingen we door de oude binnenstad langs Oude Kerk en Prinsenhof naar de Phoenixstraat, waar we in groepen de malende molen konden bezichtigen. Na dit bezoek volgden in het Meisjeshuis nog een smakelijk hapje, drankje en het altijd gezellige (molen)netwerken.