Immaterieel erfgoed

Wanneer is iets immaterieel erfgoed?

Immaterieel erfgoed zijn gewoontes, kennis en praktijken van vandaag, die mensen van generatie op generatie hebben doorgegeven. Het is daarom altijd in ontwikkeling. De tradities blijven levend doordat ze door inwoners van Zuid-Holland steeds opnieuw worden vormgegeven.

Immaterieel erfgoed wordt dan ook niet van bovenaf aangewezen, maar draait om gemeenschappen en beoefenaars die waarde toekennen aan hun tradities. Zij zetten zich in om deze te borgen en door te geven aan nieuwe generaties. Daarbij gaat het om erfgoedgemeenschappen en erfgoed in Zuid-Holland, niet per se de tradities die uniek zijn voor Zuid-Holland of die hier hun oorsprong hebben.

Wat doen wij voor immaterieel erfgoed in Zuid-Holland?

Erfgoedhuis Zuid-Holland zet zich in om meer aandacht te vragen voor dit thema en - waar mogelijk - ondersteuning te bieden. Dit doen wij via ons cursusaanbod en door betrokken partijen en vrijwilligers met elkaar te verbinden via het landelijke platform Erfgoedvrijwilliger.nl. We werken daarbij samen met landelijke partners, zoals het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) en alle andere provinciale erfgoedhuizen, verenigd in OPEN. De Erfgoeddag, ons grootste congres, stond in 2020 geheel in het teken van immaterieel erfgoed (bekijk de speellijst op ons YouTube-kanaal).
Schrijf je in voor onze nieuwsbrieven om op de hoogte te blijven.

Maak je erfgoed zichtbaar: schrijf je in!

Schrijf jouw culturele activiteit in bij het landelijke Netwerk Immaterieel Erfgoed. Op die manier geef je aan dat je jouw activiteit erkent als immaterieel erfgoed en draag je bij aan het vergroten van de zichtbaarheid van immaterieel erfgoed in Zuid-Holland. Door deel te nemen aan het netwerk, draag je ook bij aan het vergroten van je impact als gesprekspartner voor bijvoorbeeld je gemeente, potentiële subsidieverstrekkers, geïnteresseerde vrijwilligers en het publiek. Bovendien ontvang je de nieuwsbrief van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN).

Meer informatie over immaterieel erfgoed en de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed vind je op de website van KIEN. Of neem contact op met Marloes Wellenberg, senior adviseur erfgoed en publiek bij Erfgoedhuis Zuid-Holland. Zij kan je ook helpen bij het aanmelden voor het Netwerk Immaterieel Erfgoed. 

Unesco en Verdrag van Faro

Met het ‘UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed’ maakten zo’n 200 aangesloten lidstaten wereldwijd afspraken over het immaterieel erfgoed van hun inwoners. Namelijk: dat beoefenaren van immaterieel erfgoed ondersteuning verdienen bij de borging van hun immaterieel erfgoed en dat overheden bijdragen aan een klimaat dat dit mogelijk maakt.

Nederland ondertekende dit verdrag in 2012. Alle bij OPEN aangesloten provinciale Erfgoedhuizen en erfgoedorganisaties werken sinds 2024 samen met KIEN aan het versterken van de regionale ondersteuningsstructuur voor immaterieel erfgoed.

Er is nóg een verdrag dat raakt aan immaterieel erfgoed: het Verdrag van Faro, van de Raad van Europa. Het Verdrag van Faro stelt de mens en de samenleving centraal, en daarmee hun eigen relatie met erfgoed. Bij Faro gaat het vooral om de maatschappelijke en verbindende waarde van erfgoed en het belang van deelname door de samenleving hieraan.

Immaterieel erfgoed voor gemeenten

Hoe maak je immaterieel erfgoed integraal onderdeel van gemeentelijk beleid? Hoe zet je immaterieel erfgoed in bij beleid over participatie en duurzaamheid? Deze handreiking van KIEN biedt een handig stappenplan, tips én vele inspirerende voorbeelden uit andere gemeenten. Ook maakte Erfgoedhuis een handreiking over het Borgen van Immaterieel Erfgoed in de Kerkenvisie. Deze handreiking is voor lokale overheden én geloofsgemeenschappen.

Streektaal en dialect

Zuid-Hollandse dialecten stonden aan de basis van de vorming van de standaardtaal, maar er zijn ook verschillen aan te wijzen. Meer weten over streektaal en dialect in onze provincie? Op onze publiekswebsite vind je informatie over onder andere Zuid-Holland en het ontstaan van de standaardtaal en de kustdialecten van Zuid-Holland (waaronder het Katwijks, Schevenings en Noordwijks). Of bekijk het overzicht met online bronnen over Zuid-Hollandse dialecten (woordenboeken en geluidsfragmenten) en actieve dialectwerkgroepen en websites in Zuid-Holland. 

Doe je onderzoek naar jouw lokale dialect of ben je actief in een dialectwerkgroep van een museum of historische vereniging? Heb je daar een vraag over of heb je behoefte aan advies of ondersteuning? Neem contact met ons op.

Oral history

Oral history, ook wel ‘mondelinge geschiedenis’ genoemd, gaat over het vastleggen van levensverhalen en herinneringen. Dat kan nieuwe informatie opleveren, maar kan ook inzicht geven in de betekenis die mensen aan hun verhaal en hun omgeving geven.

Oral history is een methode: het is geen immaterieel erfgoed op zichzelf, maar kan wel een bruikbare manier zijn om immaterieel erfgoed te borgen. Meer weten? Bekijk dan onze themapagina Oral History.

Educatie en immaterieel erfgoed

Educatie met en over immaterieel erfgoed gaat over beleven, betekenisgeven en doorgeven. Meer weten? Ga naar onze themapagina Educatie. 

Zet jij je in voor immaterieel erfgoed?

Meld je aan voor een of meer van onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van onze cursussen en activiteiten, bijvoorbeeld op het gebied van digitalisering of participatie. Heb je een specifieke vraag of heeft jouw organisatie of erfgoedgemeenschap behoefte aan advies? Neem gerust contact met ons op.